Een kunstzinnig gesprek met auteur Achilles Cools
‘Hij was al wie hij was toen hij hier binnenkwam, denkende dat hij iemand anders was.’ Dat is de eerste zin van de uiterst boeiende, nieuwe roman van auteur Achilles Cools. Onder de titel De Liereman, vertelt Cools het verhaal van de eenzame, wereldvreemde danser en natuurliefhebber Bram Bastian.
Nieuwsgierig geworden naar de man die Bram Bastian tot leven wekte, togen wij naar België, waar wij deze kunstzinnige man mogen interviewen. De Liereman is niet alleen de titel van het nieuwste boek van Achilles Cools, maar ook een prachtig natuurgebied in de Kempen (tussen Oud-Turnhout en Arendonk). Het is bovendien de plek waar Achilles Cools woont en werkt.
Het prachtige herfstweer doet ons besluiten het interview in de buitenlucht te houden. De omgeving waar Achilles zo van houdt is tenslotte het beste decor om hem enkele vragen te stellen. Het is bovendien allesbehalve een straf; wat is het hier mooi! De bossen, heide, graslanden, stuifduinen en vennen, zijn adembenemend.
Achilles komt aanlopen, één met de omgeving. Mijn eerste vraag betreft dit prachtige gebied. Ik wil weten of Achilles hier, in dit wonderschone gebied, is geboren en getogen.
“Ik heb het geluk gehad om vanaf mijn kinderjaren langs een zandweg te mogen wonen. In het verstedelijkte Vlaanderen zijn nog plekjes waar de natuur nog authentiek is, vooral in de Kempen. Ik verkies om in de natuur te wonen. Als je dat echt wil, dan vind je -of maak je- zelf je paradijs. Dat hebben wij hier, maar ook in het Spaanse Extremadura, waar wij ons winterverblijf hebben. Wij hebben daar een finca in het Nationaal park van de Montfrague waar we de hele winter en lente verblijven. Er broeden in onze finca 45 paartjes bijeneters en een paar hoppen. In de zomer zijn we in de Kempen, in reservaat De Liereman. Dit huis is als een heiduin, vandaar dat we het ons 'zandkasteeltje' noemen. Het is onopvallend en volledig geïntegreerd in de natuur. Een berg waaronder wij wonen met vennetjes en een heemtuin er omheen, vol wilde orchideeën. Ik ben hier geboren, maar zou overal kunnen wonen, zolang ik maar in de natuur kan zijn.”
De kunstenaar of de auteur?
Achilles schrijft prachtige boeken, maar creëert bovendien fraaie kunstwerken. Ik vraag hem naar zijn passies en welke van de twee hij zou kiezen als dat zou moeten.
“Ik ben beroepshalve al een halve eeuw dagelijks bezig als beeldend kunstenaar, dus ben ik dat in de eerste plaats. In een schilderij of een beeld vertel ik ook een verhaal. Of dat nu in verf of in woorden is, in brons of in een tekening, voor mij komt dat op hetzelfde neer. Het is het uitpuren van een idee en dat proberen over te brengen. Om te beginnen moet er inderdaad een passie zijn, of een gedrevenheid om iets te vertellen of mee te delen. Dat kan evengoed in beelden als in woorden. Natuurlijk is het leuk om regelmatig af te wisselen, de ene keer met verf, de andere keer met etsen, met brons, of met woorden. Het heeft allemaal te maken met componeren; het doet er niet toe met wat je dit doet. Kiezen zou ik niet kunnen, ik wil het allemaal doen.”
De Liereman
Voorin het nieuwe boek van Achilles Cools staat vermeld dat de roman grotendeels is gebaseerd op ware gebeurtenissen, maar dat de namen zijn veranderd en omstandigheden en plaatsen zijn aangepast. Waarom vind Achilles dit zo belangrijk?
“Het gaat over een kleine geschiedenis van dit landschap, want ieder landschap heeft een verhaal. Een verhaal over de vele soorten die hier leven en een verhaal over de mensen. Er gebeurden hier nogal wat merkwaardige dingen die de moeite waard zijn om op te schrijven. Dat wordt je als auteur zomaar gepresenteerd. Je moet dan wel alles in een vorm gieten en dingen aanpassen, weglaten, en soms wat aanvullen, maar het moet geloofwaardig blijven alsof het ook zo is. Mensen mogen de gebeurtenissen herkennen. Als auteur moet je er rekening mee houden dat het een evenwichtige en gestructureerde roman blijft. Ik vind die aankondiging op de eerste pagina belangrijk omdat het allemaal ook werkelijk gebeurd is wat ik schrijf, zij het in een andere volgorde, andere plaatsen en andere namen.”
Symboliek
De Liereman verhaalt over Bram Bastian, einzelgänger, natuurliefhebber en danser. Hoe is dit personage ontstaan en zit er iets van jouzelf in Bram?
“Het verhaal van de hoofdfiguur is symbolisch. Hij krijgt evenveel tegenslag als de ontwrichte ecosystemen in de natuur. Beide lopen zowat parallel met elkaar. Ik behoor zelf tot een generatie die de natuur nog hebben gekend in een ongereptheid en rijkdom die we vandaag nergens meer vinden. Het verloop van deze roman gaat over de periode van na de Tweede Wereldoorlog tot nu. Terwijl is er zoveel veranderd. Enerzijds ging ons hele ecosysteem eraan, anderzijds kwam er meer begrip en bewustzijn bij de mensen en meer respect voor dieren en milieu. Er werden gebieden beschermd en dieren kregen meer rechten. Er waren dus ups en downs, zowel in onze natuur als in het leven van het hoofdpersonage. Maar er komt nog veel op ons af, de biodiversiteit blijft afnemen, hoe goed wij ons best ook doen. Klimaatsverval, droogtes, ontwrichte ecosystemen die ziekten en virussen losweken, ook dit moeten wij ondergaan. In deze roman zien we in het reservaat deze doembeelden op ons afkomen en symboliseren ook het leven van het personage Bram Bastian. “
Kijk! De witte gagel
Opeens staat Achilles stil, midden in zijn verhaal, en wijst mij op de prachtige witte gagel; de bekendste plant van het Landschap De Liereman. Achilles vertelt dat dat de witte gagel van eind maart tot half april prachtig gekleurde katjes laat zien die het landschap oranjebruin kleuren en een aangename geur verspreiden. Even genieten alvorens we verder lopen en ik mijn volgende vraag op hem afvuur: De Liereman behelst, naast het verhaal over Bram, ook een waarschuwing -soms zelfs een aanklacht- over hoe wij mensen met de natuur omgaan. Wat zou jij ‘ons’ mee willen geven? Wat moeten we anders doen?
“Wij kunnen altijd bij onszelf beginnen. Je hoef niet persé te doen wat tradities ons voorhielden. Je kan er ook zelf over nadenken en niet altijd de ander te volgen. Zelf heb ik altijd de dingen bekeken door de ogen van een dier. Door onze dierlijke kant te gebruiken kunnen we veel inzichten krijgen dat wij mensen dierlijke krachten bezitten en dierlijke zwakheden. Door onszelf zo onder de loep de leggen kan er veel ellende uit de wereld verdwijnen. Respect voor de andere soorten gaat dan vanzelf. We moeten empathie hebben voor onze eigen soort, dat zijn we verplicht, maar we kunnen daarin verder gaan. De soortoverschrijdende empathie is onze mooiste menselijke eigenschap, nog mooier dan liefde.”
Een volgend boek…?
Als laatste vraag een haast onvermijdelijke: is Achilles al bezig met een volgend boek en zo ja, wil hij een tipje van de sluier oplichten over het onderwerp?
“De Liereman schreef ik in 2017, de zomer erna schreef ik een boek over het grote bosmierennest in onze tuin. In dat boek dring ik binnen in de mierenterp en ontdek er een maatschappij die verwondering oproept en waaruit veel te leren valt. Er wordt nog steeds veel ontdekt over hun systeem en zelfs wiskundigen en computerprogramma's halen er voordeel uit. We weten nog zo weinig als het over het kleine leven gaat. Vorig jaar oktober ben ik samen met mijn vrouw op zoek gegaan naar de paradijsvogels in Papoea. Daar leven die pronkheren bijna allemaal. Ook daar heb ik een boek over geschreven dat weldra zal verschijnen. Het boek heeft 30 hoofdstukken en bij ieder hoofdstuk heb ik een grote tekening gemaakt. Dit boek moet er komen op groot formaat.
Dan heb ik ook nog enkele manuscripten liggen die ik stillaan zou moeten uitgeven. Een met korte verhalen. En een over onze tropenreizen waar ik telkens één specifieke soort opvoer. Dit manuscript is al behoorlijk dik, ik moet ermee stoppen, ook al volgen er misschien nog reizen. En er ligt ook nog een stapel gedichten.”
Ik vind het jammer dat onze tijd erop zit. Wat kan deze man boeiend vertellen en dat komt niet alleen tot uiting op papier. Dag Achilles, dag prachtige omgeving. Ik kom hier zeker nog eens terug…
